شماتیک schematic چیست

شماتیک چیست و چگونه شماتیک را بخوانیم ؟

 

در صنعت برق، از شماتیک Schematics  معمولاً برای شرح‌دادن طراحی تجهیزات استفاده می‌شود.  نقشه شماتیک راهنمایی است برای مهندسین الکترونیک ، جهت نمایش طراحی یک مدار الکترونیکی ، قطعات و مونتاژ مدار و همچنین نشان دهنده عمالکرد و وظیفه مدار است  .

برای طراحی نقشه شماتیک مدارات الکترونیک از نرم افزار های مختلف که در زمینه الکترونیک وجود دارد ، مانند پروتل۹۹ ، پروتیوس،آلتیوم  و….  استفاده میکنیم

فهم و خواندن شماتیک، مهارتی مهم برای هر مهندس الکترونیک است.

• الگوی خواندن نقشه شماتیک   :

 به غیر از موارد استثنا ، شماتیک باید به صورت چپ به راست و بالا به پایین خوانده شوند. سیگنال تولید شده یا استفاده شده توسط مدار در این جهت جریان می یابد. کاربر می تواند برای درک  نقشه شماتیک همان مسیری را که سیگنال در جریان است را دنبال کند . نقشه‎های بزرگ را باید بر اساس عملکرد هر بخش به بلوک‎های مختلف تقسیم کرد. ممکن است بخشی مخصوص ورود تغذیه و تنظیم ولتاژ باشد و بخشی دیگر مختص میکروکنترلر، یک بخش برای کانکتورها و یا یک بخش درایور و غیره. سعی کنید این بلوک‎ها و نیز ورودی‎ها و خروجی‎ها را شناسایی کنید. طراحان خوب معمولا شماتیک را مانند یک کتاب کنار هم می‎چینند به طوری که ورودی در سمت چپ نقشه و خروجی در سمت راست آن قرار می‎گیرد.

 

• زبان الکترونیک (نمادهای الکترونیک)را درک کنید.

نماد الکترونیک علائمی هستند که برای نمایش عناصر الکترونیکی بر روی شماتیک مدارات و فیبرهای الکترونیکی و بیشتر مدارات الکتریکی بکار میروند. که نشان دهنده دستگاه ها و سیم های دنیای واقعی است. درک اساسی این نمادها برای خواندن نقشه شماتیک ضروری است .ما در مقاله ای جداگانه به بررسی این علائم خواهیم پرداخت .

•  ارتباط قسمتهای اصلی نقشه شماتیک را پیدا کنید
  
  
  برای پیدا کردن مقادیر خازن ها و مقاومت هاو ...،  تولید کنندگان قطعات و شماره قطعات (part numbers) ، به لیست قطعات (BOM) مراجعه نمایید . مقادیر به ما کمک می‎کنند ماهیت دقیق یک قطعه را تعیین کنیم. برای قطعاتی مانند مقاومت، خازن و سلف مقدار آنها به ما می‎گوید که هرکدام از آن‎ها به ترتیب چند اُهم، چند فاراد و یا چند هانری هستند. در مورد قطعاتی مانند مدارات مجتمع مقدار قطعه می‎تواند صرفاً نام آن تراشه باشد. در مورد یک کریستال ممکن است فرکانس نوسان آن به عنوان مقدار آن ذکر شود. معمولا مقدار یک قطعه مهم‎ترین خصوصیت آن را ذکر می‎کند. 
  اسامی قطعات معمولا ترکیبی از یک یا دو حرف لاتین و یک عدد هستند. حروف نوع قطعه را مشخص می‎کنند – مثلا R یعنی مقاومت و U برای مدارات مجتمع به کار می‎رود. اسم هر قطعه در یک نقشه‎ی شماتیک باید منحصربه‎فرد باشد. به عنوان مثال اگر در نقشه بیش از یک مقاومت وجود دارد نامگذاری آن‎ها بایستی به صورت زیر باشد:   R1، R2، R3 و…
  هرچند که لزومی ندارد شماره‎گذاری قطعات به صورت متوالی باشد ولی بهتر است که اینطور باشد.

 

 

• وظایف هر یک از قطعات مدار را مشخص کنید.
  
  برای تعیین اهداف هر یک از قطعات بکار رفته در نقشه شماتیک ، برگه اطلاعات (data sheet) سازنده هر یک از قطعات را پیدا کرده و کامل مطالعه کنید .

 

 

• ارزیابی آنچه مدار انجام می دهد. 
  
  بر اساس نقشه شماتیک ، مشخص کنید که چه بخش هایی از مدار چه عملکردی دارند. درک این موضوع  به شما کمک می کند ، روش و عملکرد کل مدار را مشخص کنید و متوجه شوید .